Hoşgeldiniz Bugün 06 18 2025
#

Tarihte Bozcaada için kullanılan isimler

ada

Bozcaada tarihte birçok isimle anılmıştır. Bu isimlerden bazıları; Leukophrys, Tenedos, Boşada (Boş-Ada), Bohçaada (Bohça-Ada), Bozada (Boz-Ada) ve Bozcaada’dır. Bu isimler gelişi güzel kullanılmamıştır. Her isimin özel bir kullanılma sebebi vardır.

 

LEUKOPHRYS

 

Adanın antik çağdaki adıdır. Yununca kökenli olup “Beyaz Kaş” anlamına gelmektedir. Bozcaada’nın tarih öncesi dönemlerde karşı kıyıdan görünüşü beyaz bir kaşı andırdığı için Adaya Leukophrys denildiği rivayet edilmektedir. Adanın, bazı noktalarında bulunan beyaz mermerler ve sabahları adanın üzerine çöken bulut parçasından dolayı karşı kıyıdan beyaz gözüktüğü söylenmektedir.

 

TENEDOS

 

Bozcaada adı kullanılmadan önce adanın en yaygın olarak kullanılan adıdır. Bu isim, günümüzde yabancı ülkeler tarafından hâlâ kullanılmaktadır. Tenedos ismi Yunan Mitolojisinden gelmektedir. Mitolojide yer alan hikâye şöyledir:

 

“Denizler tanrısı Poseidon’un oğullarından biri olan “Kyknos” adlı kral, Lapseki yakınlarındaki Kolonai kentinde hüküm sürmekte idi. Kyknos Laomedon’nun kızı Prokleiyla ile evlenir. Kyknos’un eşinden “Tenes” adında bir oğlu ile Hemithea adında bir kızı olur. Kyknos’un eşi “Prokleiyla” genç yaşta ölür. Kyknos bunun üzerine Trayasos’un kızı Philomene ile evlenir. Philomene üvey oğlu Tenes’e karşı gizli bir aşk beslemektedir. Tenes ise üvey annesinin kendisine karşı beslediği duyguları bilmekte ama bu duygulara karşılık vermemektedir. Aşkına karşılık bulamayan Philomene, intikam almak için harekete geçer. Tenes’e bir komplo hazırlar. Philomene’ye planında Eumolpos adındaki bir flüt çalgıcısı yardım edecektir. Eumolpos ise Philomene’ye âşıktır. Philomene eşi Kyknos’a Tenes’in kendisine tecavüz etmeye çalıştığını söyler. Eumolpos ise, yalancı şahitlik yaparak yardımcı olur. Bu duruma çok sinirlenen Kyknos, oğlunu ve kızını sandığa koydurup denize attırır. Sandık, Tenes’in büyük babası Poseidon’nun yardımı ile Leukophrys kıyılarına ulaşır. Leukophrys halkı Tenes’i alıp Kral yapar. Tenes kısa sürede adaya hâkim olur. Kyknos ise kısa süre sonra oğluna atılan iftirayı anlar. Eumolpos taşlanarak, Philomene diri diri toprağa gömülerek cezalandırılır. Kyknos, oğlundan özür dilemek için Leukophrys’e hareket eder. Tenes babasının gemilerinin limana yanaştığını öğrenince limana koşarak elindeki balta ile babası Kyknos’un gemilerinin halatlarını keser. Yunanistan’da kullanılan “Tenes’in Baltası İle Kesmek” deyimi (Bir kişi biriyle görüşmek istemediği zaman Tenes’in baltası ile kesti denilmektedir) buradan gelmektedir. Bu olaydan kısa bir süre sonra Tenes, babası ile barışır. Bundan sonra Tenes, adada uzun süre devam edecek hâkimiyetini kurar. Tenes’in ölümü ile ilgili iki rivayet vardır. İlki Yunanlıların Bozcaada’yı kuşattıkları sırada yapılan çatışmalar sırasında öldürüldüğü, ikincisi kız kardeşi Hemithea’yı, Akhilleus’un aşkından korumaya çalışırken öldürüldüğüdür.

 

BOŞADA(BOŞ-ADA)

 

Ege adaları hakkında ufak bir çalışmada bulunan Ber. Randolph, Türkler’in buraya Boşada dediklerini belirtmiştir. Boşada denilmesinin sebebi ise Adada uzun süre hiç kimsenin yaşamamış olmasıdır. Bozcaada için Bizans, Ceneviz, Venedik uzun süre mücadele ettiler. Bizans, Çanakkale Boğazı’nın güvenliğini sağlamak; Ceneviz ve Venedik ise Kuzeydoğu ticareti için adaya hâkim olmak istiyordu. Bizans, 1377 yılında adanın Venedikliler tarafından işgal edilmesine izin verdi. Bu gelişme üzerine Venedik ve Ceneviz arasında savaş başladı. Savaş 1381 yılına kadar sürdü. 1381 yılında Savua Dukalığı’nın baş şehri olan Torino’da, Torino antlaşması imzalandı. Antlaşma ile ada Venedikliler tarafından boşaltıldı. Ada halkı ise Girit’te bulunan Kandia kalesine nakil edildi. Bu tarihten sonra adada uzun bir süre kimse yaşamadı. Dönemin seyyahlarından olan İspanyol Claviji ve Pero Tafur adanın 1439’a kadar boş olduğunu eserlerinde belirtmiştir. Bu durum üzerine şu yorum yapılabilir:

 

Bozcaada 1381-1439 tarihleri arasında boş kalmıştır. Bu yıllar arasında Türkler ve Osmanlı Devleti de bölgede hâkimiyet kurmaya çalışmışlardır. Bölgeye uğrayan Türklerin adada hiçbir yerleşim izi görmediklerini dikkate alırsak, Türklerin bu sebepten adaya “Boş-Ada” dedikleri söylenebilir.

 

BOHÇAADA(BOHÇA-ADA)

 

Bazı kaynaklarda adaya Bohça-Ada denilmiştir. Bu ismin nereden geldiği ise bilinmemektedir. Bohça-Ada’nın isminin halk arasında da yaygın olarak kullanılması dikkat çekicidir. Bohça-Ada ismine ilk olarak XVIII. yüzyıl yazarlarından olan “İnciciya”da rastlamaktayız. Bunun haricinde Bohça-Ada ismi Ada’da bulunan Alaybey Camisi’nin Haziresindeki iki mezar taşında ve Aburga Ahmet Dede mezarlığında bulunan kitabede geçmektedir. Buna karşın adaya niçin Bohça-Ada denildiği konusunda bilgimiz yoktur.

 

BOZ-ADA VEYA BOZCAADA

 

Bozcaada dört mevsim boyunca rüzgârlıdır. Rüzgâr özellikle kış aylarında daha şiddetli esmektedir. Bu yüzden adanın rüzgâra açık noktalarında ağaç ve herhangi bir bitki örtüsü yetişmemektedir. Adanın en yüksek noktası ise Göztepe’dir (191m). Bu tepeden 40 deniz mili mesafede bulunan noktalar kontrol edilebilmektedir. Bu tepe rüzgâra açık olduğu için de üzerinde hiçbir bitki örtüsü bulunmamaktadır. Tepe uzaktan denizciler tarafından da çok boz olarak görülmektedir. Bu sebepten Türk denizcileri adaya ilk dönemlerde Boz-Ada demişlerdir. Bu isim daha sonraki dönemlerde Bozcaada şekline dönüşmüştür.


Yorum Yap
AKIN BİLMAN

ÇOK GÜZEL İLGİ İLE TAKİP EDİYORUM 🙂

11 sene önce yazıldı.