Bozcaada parası ve günümüz Bozcaada ekonomisi-1

Ekonomi bir bölgenin en önemli yapı taşıdır. Bu yazımda ve takip eden diğer yazılarımda ada ekonomisinin unutulan değerleri, izlediği süreç ve bu sürecin adaya olan etkilerini ele alacağım.

1980 öncesi ada şarapçılığının Türkiye’de sahip olduğu pazar ne kadardı? Çavuş üzümünün ada ekonomisine katkısı? Süngercilik ne kadar öneme sahipti? Balıkçılık ve önemi neydi?

Bu durumlar ele almadan önce ada ekonomisine genel bir açıdan bakalım.

Bozcaada bulunduğu coğrafi konum nedeniyle oldukça hareketli ve renkli bir tarihe sahiptir. Adaya ilişkin yapılan tüm çalışmalarda da bu durum görülmektedir. Tarihte ada için ilginç sayılabilecek bir özellik “Bozcaada Parası”dır. Bir bölgeye ait para basılması nadir görülen bir durumdur. Tarihte para basmak genellikle hâkimiyet alâmeti olarak kabul edilir. İmparatorluklar, Krallar para bastırırlar bu onların bölgede olan hâkimiyetinin kanıtıdır.

Bu açıdan bakıldığından Bozcaada Parası ilginç bir boyut kazanır. Henüz bu konuya ilişkin kapsamlı bilimsel bir çalışma yapılamamıştır. Mevcut çalışmalardan çıkan sonuç ise o dönemlerde Bozcaada’da yapılan üretimin “özellikle şarap ve üzüm olduğunu tahmin etmekteyiz” kalitesi, üretim miktarının adada ortaya çıkardığı büyük bir ekonomi sonucunda Bozcaada kendine ait para basabilecek ekonomiye sahip olmuştur.

O dönemin imkanları göz önüne alındığında Bozcaada gibi ufak bir yerleşim için büyük bir başarıdır.

***

Tarihte para bile basabilecek kadar büyüyen ada ekonomisi günümüzde ne durumda? Bozcaada ekonomisi nereye gidiyor?

Bu durumu incelerken de 1980 öncesi ve sonrası diye bakmak daha doğrudur.  1980 öncesi birçoğumuzun yaşayarak tanıklık ettiği, birçoğumuzun dedelerimizden dinlediği gibi 2014 çok daha iyi bir durumda idi.

Üzüm yetiştiriciliği, şarap üretimi, balıkçılık, unutulan bir değer “Sünger çıkartılması”, bu değerlerin ortaya çıkardığı ekonomiden beslenen meyhaneler, eğlence yerleri hatta çay bahçeleri ile Bozcaada 1980 öncesinde de 12 ay işleyen bir ekonomiye sahipti.

2014 yılına girdiğimiz bugünlerde ada ekonomisinin durumuna bakarsak; 60 gün belki 75 gün kabul edilebileceğimiz turizm sezonu dışında 300 gün boyunca neredeyse hiçbir ekonomik faaliyetin olmadığı bir ada.

Bu durumun tek istisnası inşaat sektörü idi. O da mevcut imarla ilgili sıkıntılardan dolayı 5 yıldır durma noktasına geldi.

***

Ekonomi bir bölgenin her şeyini şekillendiren en önemli etkendir. Ekonomi durursa her şey durur. Bozcaada’dan son yıllarda yaşanan göçün temel sebebi eğitim, sağlık ve ulaşım gibi sebeplere bağlanmaktadır.

Gerçekte durum böyle değildir. Yaşayanların 12 ay iş yaptığı devamlılığı olan bir ekonomik hareket olsa şu an bu göç yaşanır mıydı?

1980 öncesi ulaşım daha zordu, sağlık imkanları daha kısıtlı idi. Eğitim olanakları günümüz dünya şartları ile kıyaslanamayacak kadar yetersizdi.

Ancak Bozcaada 12 ay yaşayan bir ekonomiye sahipti.