İsmail Şen - Dünyanın herhangi bir yerinde söz Bozcaada’dan açılırsa, iki şeyden mutlaka bahsedilir. Şarabından ve kalesinden. Şarapları (epey uzun olacağından) apayrı bir yazı konusu ama kalesi başka. Heybetinden, ihtişamından, güzelliğinden ve dünyada 2500 küsür yıllık olup bu derece iyi korunmuş ender kalelerden biri olduğundan gerek, haliyle büyük kale göz önünde. Ancak onun bir de küçük kardeşi var: Yeni Kale.

En başta söyleyelim. İsmi sizi yanıltmasın. Görünüşü Bozcaada Kalesi'nden daha yeni olmamasına rağmen ondan çok sonra yapıldığı için bu ismi taşımakta.

 Peki, nerede bu Yeni Kale?

Şöyle anlatalım; gözünüzün önüne adayı getirin. Eski Zafer Otel in (Bugünkü Limani Otel) olduğu noktadan ya da balıkhanenin oradan tam karşıya, tepeye bakın. İşte orada. 

Yapının geçmişiyle ilgili resmi bilgi alabileceğimiz tek kaynak, Bozcaada Kalesi içindeki kitabesi. Kitabeye göre, Osmanlı devleti hâkimiyeti döneminde, 2.Mahmut zamanında, 1827 yılında Bozcaada Muhafızı Hafız Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır. Konumu gereği muazzam bir manzaraya sahip ama tabii ki amacı, adanın deniz tarafından her iki yönden kontrolünü sağlamaktır.

2002 yılında yapılan araştırmalarda, Ali Yalçın Tavukçu, Cevat Başaran, Zerrin Aydın Tavukçu, Ertan Küçükefe’den oluşan ekibin araştırma notları dikkat çekici. Notlara göre yapıda, köşelerde büyük bloklar içinde moloz taş ve harç karışımı ile yapılmış 110cm kalınlığındaki sur duvarları yer yer zemin seviyesine kadar yıkıktır. Korunan kısımlarda surlara açılmış dar mazgal pencereleri vardır. Çokgen planlı kalede kuzeybatıya bakan kemerli kapısı ile 4,60x3,10 cm ölçülerinde, duvarları sıvalı tonozlu bir mekân yer almaktadır.

Kalenin bulunduğu tepede Grek ve Roma çağına ait seramik parçaları, pişmiş toprak figürün parçaları ve iki adet Osmanlı pipo parçası gözlenmiştir. Kalenin kuzeyinde bir mezara ait olabilecek kalıntılar ile doğusunda gözetleme kulesi olabilecek küçük bir mekân tesbit edilmiştir.

Eğer yolunuz bir gün Bozcaada tepelerine düşerse, Yeni Kale’yi görün. Harabelerin etrafında dolaşırken zamana dokunun ve ruhunu hissedin. Tepelerde esen rüzgârla beraber manzaranın tadını çıkarın ve zamanın insanlarının şanslı olup olmadığını düşünün. Kim bilir, belki de bir zaman yolculuğu yaparsınız…

Faydalanılan Kaynaklar:

1. http://www.bozcaada.gov.tr/default_B0.aspx?content=1039

2. http://www.egehotel.com/tr_tarihieserler.htm

3. http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44760/kazi-sonuclari-toplantilari.html

4. http://erkmensenan.blogspot.com.tr/2011/05/tenedosbozcada-yeni-kale-kalntlar.html